မေမ႔အပ္ေသာ မ်ဳိးခ်စ္အာဇာနည္

7th September
သစၥာရွင္

ဒီလစက္တင္ဘာလသည္ကမၻာႏွင္႔ျမန္မာျပည္သူမ်ားအတြက္မေမ႔ႏူိင္ေသာလတစ္လျဖစ္သည္
ကုိအားလုံးအသိျဖစ္ပါလိမ္႔မည္။အလြန္Securityေကာင္းတဲ႔ကမၻာ႔ပုလိပ္ႀကီးအေမရိကန္ႏူိင္ငံ
အား ေဝဟင္မွ အလစ္အတုိက္ခံခဲ႔ရၿပီး ကမၻာ႔ျပည္သူမ်ား၏ႏူတ္ဖ်ားတြင္စက္တင္ဘာ Eleven ဟုအမည္တြင္သြားခဲ႔ပါသည္။ကမၻာႏွင္႔အေမရိကန္ျပည္သူမ်ားနည္းတူ ျမန္မာရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူမ်ားအေနနဲ႔လည္း ယေန႔ထက္တုိင္အသဲထဲမွာ သံမွဳိစြဲသလုိ ခံစားေနရတဲ႔ေန႔ကေတာ႔ စက္တင္ဘာ(၂၆)ေရႊဝါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးေန႔(သုိ႔)ေသြးေျမက်ေန႔ျဖစ္ပါသည္။
ထုိေန႔တြင္နအဖစစ္အုပ္စုမွလက္နက္မပါၿငိမ္းခ်မ္းစြာေမတၱာပုိ႔ေနက်ေသာအျပစ္မဲ႔ရဟန္းရွင္လူ
ျပည္သူမ်ားကုိစတင္၍ပစ္ခက္သက္ျဖတ္ဖမ္းဆီးခဲ႔၍အသက္ေပါင္းမ်ားစြာသာသနာအတြက္ျမန္မာအတြက္ေပးဆပ္ခဲ႔ရပါသည္။
ထုိ႔ေန႔မ်ား၏အႀကိဳ လာမည္႔စက္တင္ဘာ(၉)ရက္ေန႔သည္လည္းျမန္မာႏူိင္ငံသူ၊ႏူိင္ငံသားမ်ား မေမ႔သင္႔မေမ႔အပ္ေသာေန႔တစ္ေန႔ျဖစ္သည္ကုိလည္းသတိေပးခ်င္ပါသည္။ထုိစက္တင္ဘာ(၉)ရက္ေန႔သည္သံဃာေတာ္မ်ားတိုင္းက်ိဳးျပည္က်ိဳးေဆာင္ရာ၌ေရွ႕တန္းမွတက္တက္ႂကြႂကြပါ
လာ ေအာင္ အဦးဆုံး ေဟာေျပာခဲ့ေသာ၊ျမန္မာ ျပည္သူ၊ျပည္သားမ်ားသူကၽြန္မခံခ်င္စိတ္မ်ား၊ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ဓါတ္မ်ားျဖစ္လာေအာင္လွဳပ္ေဆာ္ေပးခဲ႔ေသာႏိုင္ငံ့အာဇာနည္မ်ားအနက္ေရွ႕ဆုံး
တန္းမွပါဝင္ခဲ႔ေသာရဟန္းအာဇာနည္တစ္ပါးပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ႔သည္႔(၆၉)ႏွစ္ေျမာက္ေန႔ျဖစ္ပါ
သည္။ထိုရဟန္းအာဇာနည္ႀကီး ေပၚထြန္းခဲ့သည္မွာ ၿဗိတိသွ်ွ ကိုလိုနီေခတ္ ကျဖစ္၍ ဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာ ေရးသား ခ်က္မ်ားမွာ အာဏာရွင္အဆက္ဆက္အား စိန္ေခၚလွ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ အာဏာ သိမ္း စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္က ထိုရဟန္းအာဇာနည္၏ ဘြဲ႔နာမကို သမိုင္းစာမ်က္ႏွာေပၚမွ ရည္ရြယ္္ခ်က္ရွိရွိ ဖယ္ရွားထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္သည္ ေခတ္လူငယ္တို႔ မ်က္ေျခ ျပတ္သြားရသည့္ အဓိကအခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ေသာ္ သမိုင္းကို စိတ္၀င္စား၍ စာဖတ္ေလ့ရွိေသာ လူငယ္မ်ားအဖို႔မူ ထိုဆရာေတာ္၏ ဘြဲ႔နာမကို မွတ္မိႏိုင္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ထိုစဥ္က ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒုတိယဘုရင္ခံျဖစ္ေသာSir Reginlad Henry Craddock အား “ကရက္ေဒါက္ ဂက္ေဒါက္” (Craddock, Get Out!) ဟူေသာ ေႂကြးေၾကာ္သံကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ဆရာေတာ္ကို မွတ္မိၾကမည္ထင္ပါသည္။ ထိုအာဇာနည္အရွင္မွာ “ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ” ျဖစ္သည္။

ဆရာေတာ္၏ ငယ္နာမည္မွာ “ေပၚထြန္းေအာင္” ျဖစ္သည္။ အဘ ဦးေမာင္ျမႏွင့္ အမိ ေဒၚေအာင္ႂကည္ တို႔မွ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕ ႐ူပရပ္ကြက္၌ (၁၈၇၉ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၄) တြင္ဖြားျမင္သည္။ အသက္ (၁၅) ႏွစ္အရြယ္တြင္ ကာလကတၱားမွ တကၱသိုလ္၀င္ခြင့္ ဆယ္တန္း ေအာင္သည္။ ထို႔ေနာက္ ထုိအခ်ိန္က ပါဠိစာေပတြင္ ပထမတန္းျဖစ္ေသာ ပခုကၠဴၿမိဳ႕ ေရစႀကိဳ စာသင္ တိုက္၌ ဗုဒၶဘာသာ စာေပ က်မ္းဂန္မ်ားသင္ယူသည္။ ၁၉၀၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ရဟန္း၀တ္ျဖင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ႂကြေရာက္၍ ကာလကတၱားရွိ အိႏၵိယအမ်ိဳးသား ေကာလိပ္၌ ပါဠိ၊ သကၠဋ၊ ဘဂၤါလီ၊ နာဂရီ၊ ေရွးေဟာင္း ဟိႏၵဴစာေပမ်ားသင္ယူခဲ့သည္။ ထိုေက်ာင္း၌ပင္ ပါဠိပါေမာကၡအျဖစ္ လည္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသး သည္။
၁၉၀၃ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ တဆင့္ ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္၊ ဂ်ာမနီတို႔သို႔ခရီးလွည့္၍ ႏိုင္ငံတကာ အေရးအရာမ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးခဲ့သည္။ ဥေရာပ၌ ရွိေနစဥ္ ၁၉၀၅ ခုႏွစ္ ႐ုရွ-ဂ်ပန္စစ္ျဖစ္ရာ ဂ်ပန္က အႏိုင္ရသည့္သတင္းကို ၾကားသိရ၍ အလွ်င္အျမန္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာ ေသာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အေၾကာင္းကို ေလ့လာလိုစိတ္ ျဖစ္လာသည္။ သို႔ျဖင့္ ဆရာေတာ္သည္ ၁၉၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံသို႔သြားေရာက္ကာ တိုက်ဳိ ဗုဒၶဘာသာတကၠသိုလ္တြင္ ပါဠိႏွင့္ သကၠဋဘာသာဆိုင္ရာ ပါေမာကၡအျဖစ္ (၄) ႏွစ္နီးပါး သင္ၾကားျပသခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အျပန္ခရီးတြင္ ကိုရီးယား၊ မန္ခ်ဴးရီးယား၊ တ႐ုတ္၊ ကေမၻာဒီးယားႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ၀င္ေရာက္ေလ့လာခဲ့သည္။

၁၉၁၁ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံျပန္ေရာက္ေသာအခါ သူရိယသတင္းစာတြင္ ႏိုင္ငံတကာ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အေျခအေန အေထြေထြကို ႏိုင္ငံသားမ်ား ပညာဗဟုသုတရေစရန္ ေရးသားတင္ျပခဲ့သည္။ “၀ိုင္အမ္ဘီေအ”ကို စတင္ထူေထာင္ခဲ့ၾကေသာ ဦးဘေဘ၊ ဦးေမာင္ႀကီး၊ ဦးဘရင္တို႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ သူရိယသတင္းစာ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည့္ ဦးဘကေလး၊ ဦးလွေဖ အစရွိေသာ ထိုေခတ္ လူငယ္ လူလတ္မ်ားႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္မွ လြတ္ ေျမာက္ရန္ မည္သို႔ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ား က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ ႏိုင္ငံေရးအျမင္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အဂၤလိပ္လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ေရးသို႔ ဦးတည္သည္။ လြတ္လပ္ေရး မရႏိုင္ေသးမီစပ္ၾကား ‘ဟုမၼ႐ူး’ ေခၚ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ကို ကိုယ့္အမ်ိဳးသားတို႔ ကိုယ္တိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေရး ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ၾကဖို႔ လည္း ေရးသားေဟာေျပာသည္။ ေခတ္ပညာတတ္လူငယ္ လူလတ္မ်ားကိုလည္း ဟုမၼ႐ူး သေဘာ တရားစိတ္ဓာတ္မ်ားကို နား၀င္ေအာင္ ေဆြးေႏြးေျပာ ဆိုသည္။ အထူးသျဖင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ရွိစဥ္က အိႏၵိယ-ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္ကိစၥမ်ားကို ကြန္ဂရက္ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့ဖူးသည္။ ဆရာေတာ္ကိုယ္တိုင္မွာလည္း ျမန္မာေဒသခြဲ ကြန္ဂရက္ပါတီ အဖြဲ႔၀င္ျဖစ္သည္။
၁၉၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ဆရာေတာ္သည္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္တြင္ ဆရာေတာ္သည္ ပါဠိႏွင့္ သကၠဋဘာသာ ပါေမာကၡအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးရာ ကိစၥမ်ားကို ဂ်ပန္ေရာက္ တ႐ုတ္ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔လည္း သြားေရာက္ခဲ့၍ တ႐ုတ္အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ ဆြန္ယက္ဆင္ႏွင့္လည္း ေတြ႔ဆုံ သိကၽြမ္းခဲ့သည္။
ေဒါက္တာ ဆြန္ယက္ဆင္ႏွင့္ အာရွေဒသ လြတ္လပ္ေရးကိစၥမ်ား ေဆြးေႏြးခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ပထမ ကမၻာစစ္ၿပီးကာနီးတြင္ ဆရာေတာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ျပန္ႂကြလာသည္။ ထိုအခ်ိန္မွ စတင္၍ ျမန္မာလူထု နားမ်က္စိပြင့္ေစရန္ ႏိုင္ငံတကာမွ ရရွိခဲ့ေသာ အသိပညာ ဗဟုသုတမ်ားႏွင့္ ယွဥ္တြဲ၍ႏိုင္ငံေရး တရားမ်ားေဟာေျပာခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာခ်က္မ်ားမွာ စကားလုံးေျပာင္ေျပာင္ ထိထိ မိမိရွိလွသျဖင့္ တရားပြဲတိုင္း တိုးမေပါက္ ေအာင္ စည္ကားသည္ဟု သိမီွသူမ်ား မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ ဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာ ခ်က္တရပ္မွာဤသို႔ျဖစ္သည္။

“ျမန္မာတိုင္းသူျပည္သားတို႔ဟာ က်ဳိးႏြံတယ္ဆိုတဲ့ ေအာက္တန္းက်စိတ္မ်ားကို ဖယ္ရွားပစ္ ၾကရမယ္။ ျမန္မာတိုင္းသူျပည္သားတို႔ဟာ စြမ္းရည္သတၱိရွိေၾကာင္း၊ ပညာရွိေၾကာင္းနဲ႔ မဟုတ္ မခံစိတ္ဓာတ္ကိုျပရမယ္။ ဒီလိုျပႏိုင္ရင္ က်ဳပ္တို႔ကို ဘယ္သူကမွ ေစာ္ကားရဲ ဖိႏွိပ္ရဲမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ဘယ္လို အင္အားႀကီးၿပီး ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ့အစိုးရျဖစ္ျဖစ္ တိုင္းရင္း သားအေပါင္း စည္းလုံးညီညာစြာနဲ႔ တြန္းလွန္ႏိုင္ၾကရင္ တာရွည္ခံႏိုင္မယ္မဟုတ္ပါဘူး၊ ကိုယ့္ ရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ေစခ်င္ရင္ ေနာက္မတြန္႔ၾကနဲ႔။
ေၾကာက္အားမပိုၾကနဲ႔၊ ဒုကၡကို ပဓာနမထားၾကနဲ႔၊ ဟုမၼ႐ူးတို႔ လြတ္လပ္ေရးတို႔ဆိုတာ က်ဳပ္တို႔ ရထိုက္တဲ့ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ႀကီးမ်ားျဖစ္တယ္။ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီ၀ါဒသမားေတြက ဘယ္ေလာက္ပဲ ေႏွာင့္ယွက္ ေႏွာင့္ယွက္ တကယ္ရေအာင္လုပ္ႏိုင္တဲ့ သေဘာမွန္ဟာ တိုင္းသူျပည္သားတို႔ လက္ထဲမွာသာရွိတယ္။´

ထို႔ေၾကာင့္လည္း ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမအား ေရွးေဟာင္းအေတြးအေခၚအယူအဆတို႔ကို ပယ္လွန္သူ၊ ၀ံသာႏုစိတ္ဓာတ္ တက္ႂကြေအာင္လႈံ႔ေဆာ္သူအျဖစ္ ထိုေခတ္ လူထုက လက္ခံ ထားခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၀ံသာႏု အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ရွားမႈ စတင္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ‘ဂ်ီစီဘီေအအသင္းႀကီး’၏ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား ေအာင္ျမင္ေစရန္အတြက္လည္းဆရာေတာ္ က မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳခဲ့သည္။
“ကရက္ေဒါက္ ဂက္ေဒါက္” (Craddock, Get Out!) ဟူေသာ ေႂကြးေၾကာ္သံကို အေၾကာင္း ျပဳ၍ ဆရာေတာ္နာမည္သတင္း ပိုမိုေပၚလြင္ ထင္ရွားလာသည္။ ဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာမႈ မ်ားေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေရးလႈပ္ရွားမႈလည္း ပိုမိုအရွိန္ရလာသည္။ လူထုအမ်ား ႏိုင္ငံေရး ႏိုးၾကားလာလွ်က္ ၀ံသာႏုအသင္းမ်ား လည္း တိုးတက္မ်ားျပားလာသည္။
သူရိယသတင္းစာကလည္း ဆရာေတာ္၏ ေဟာေျပာမိန္႔ၾကားခ်က္မ်ားကို ေထာက္ခံေရးသား ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္၏ အေတြးအျမင္သစ္ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုလည္း သူရိယသတင္းစာက တခန္းတနား ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သူရိယသတင္းစာတိုက္ကို ဆရာေတာ္၏ ဌာနခ်ဳပ္ဟုပင္ ထိုေခတ္က သတ္မွတ္ၾကသည္။
ဗုဒၶသာသနာ စည္ပင္တိုးတက္ေစရန္ ဦးစြာပထမ ကၽြန္ဘ၀က လြတ္ေအာင္လုပ္ရမည္ဟု ဆရာေတာ္က ေဟာေျပာသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အမ်ိဳး ဘာသာ သာသနာအက်ိဳးအတြက္ ‘သံဃသမဂၢီမ်ား’ ထူေထာင္ဖြဲ႔စည္း၍ လြြတ္လပ္ေရးရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ဟု ဦးဥတၱမ ကမိန္႔ၾကားသျဖင့္ ႏိုင္ငံအႏွံ႔တြင္ သံဃသမဂၢီမ်ားေပၚထြန္းလာကာ၊ ႏိုင္ငံေရးတရားေဟာေျပာ သည့္ သံဃာေတာ္မ်ား တိုးပြားလာခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ ေဟာေျပာခ်က္တခု၌ “ဒီတိုင္းျပည္သူတပါးလက္ေအာက္ခံ ကၽြန္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေနရင္ ဒီတိုင္းျပည္က လူမ်ိဳးဟာလည္း ကၽြန္လူမ်ိဳး၊ ဒီလူမ်ိဳးကိုးကြယ္တဲ့ ဘာသာဟာလည္း ကၽြန္ဘာသာ ကၽြန္သာသနာ ျဖစ္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ဘာသာ ကၽြန္သာသနာအျဖစ္က လြတ္ေအာင္ သံဃာေတာ္မ်ား ေက်ာင္းတြင္ က်ိန္းအိပ္မေနၾကဘဲ သံဃသမဂၢီအဖြဲ႔မ်ား ဖြဲ႔ၿပီး ဒီတိုင္းျပည္ ဒီလူမ်ဳိး လြတ္လပ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္ၾကတယ္” စသည္ျဖင့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဟာေျပာခဲ့သည္။
ဤသို႔ ဆရာေတာ္၏ ၀ါယမစိုက္ထုတ္မႈေၾကာင့္ ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ (၁) ရက္ (၂) ရက္တြင္ သံဃာ့သမဂၢီအဖြဲ႔ ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအစည္းအေ၀းကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ က်င္းပႏိုင္ခဲ့သည္။ ဆရာေတာ္ သံဃာေတာ္မ်ား ဂ်ီစီဘီေအအသင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား အပါအ၀င္ ရဟန္းရွင္လူ ပရိသတ္ငါးရာေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။
ဆန္ေရစပါးႏွင့္ သယံဇာတမ်ဳိးစုံေပါႂကြယ္လွေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔ စား၀တ္ ေနေရး ခက္ခဲက်ပ္တည္းကာ ဆင္းရဲဒုကၡေရာက္ေနၾကရျခင္းသည္ “အစိုးရ ညံ့ဖ်င္းလြန္း၍ျဖစ္သည္” ဟု ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂၃) ရက္ေန႔ ေဒးဒရဲၿမိဳ႕နယ္ ဆုကလပ္ရြာ တရားပြဲ၌ “ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ” က ေဟာေျပာခဲ့သျဖင့္ ၿဗိတိသွ်စစ္ပုလိပ္တို႔၏ ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းခ် ခံခဲ့ရသည္။ ျမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းတြင္ “ဆရာေတာ္သည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံရေသာ ပထမဦးဆုံး ရဟန္းအာဇာနည္ျဖစ္သည္၊
ေဒးဒရဲၿမိဳ႕နယ္ ဆုကလပ္ရြာတရားပြဲအၿပီး ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမအား ႏိုင္ငံေရးလုပ္မႈျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္အျပစ္ ေပးလိုက္ေသာအခါ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူအမ်ား မခံမရပ္ႏိုင္ျဖစ္ၾကရသည္။ ဆရာေတာ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ‘ဂ်ီစီဘီေအ’ အသင္းႀကီးကို လူထုကပိုမိိုေထာက္ခံ အားေပးလာခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္သည္ ပထမအႀကိမ္ေထာင္က်ရာမွ ျပန္လြတ္လာၿပီးေနာက္ တျပည္လုံးလွည့္ လည္၍ ႏိုင္ငံေရးတရားမ်ား ေဟာၾကားခဲ့ျပန္သည္။ “အဂၤလိပ္ပစၥည္းကို သပိတ္ေမွာက္ၾက” “အဂၤလိပ္ ဆိုင္ေတြကို သပိတ္ေမွာက္ၾက” “တိုင္းရင္းျဖစ္ ပစၥည္းကို၀ယ္ယူအားေပးၾက” “တိုင္းရင္းသား ဆိုင္ေတြမွာ ၀ယ္ယူအားေပးၾက” “ဒို႔လူမ်ိဳးေတြ ညီၫြတ္မွ လြတ္လပ္ခ်မ္းသာမယ္” “ဟုမၼ႐ူး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရေအာင္ ေတာင္းဆိုႀကိဳးပမ္းၾက” “ကရက္ေဒါက္ ဂက္ေဒါက္” (Craddock, Get Out!) စေသာ ေႂကြးေၾကာ္ သံမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္ က်ဳံးႀကီးလမ္း နန္းေတာ္ ႐ုပ္ရွင္႐ုံတရားပြဲအၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္ အဖမ္းခံရျပန္သည္။ အဂၤလိပ္အစိုးရကို အၾကည္ညိဳ ပ်က္ေစေအာင္ ေဟာေျပာေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွားသည္ဆိုကာ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ (၃) ႏွစ္ အျပစ္ေပးခံရသည္။
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းကို ျပန္လွန္ေလ့လာသည့္ အခါတိုင္း ၀ိုင္အမ္ဘီေအေခၚ ဗုဒၶဘာသာ ကလ်ာဏယု၀အသင္း၊ ေနာင္ ဂ်ီစီဘီေအေခၚ ျမန္မာအသင္းခ်ဳပ္ႀကီး၏ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ မ်ားကို ခ်န္လွပ္ထား၍ မရႏုိင္ေပ။ ထုိျမန္မာအသင္းခ်ဳပ္ႀကီး တိုးတက္က်ယ္ျပန္႔လာေအာင္ အေထာက္အကူ ျပဳေပးခဲ့ရာတြင္လည္း သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ သံဃာ့သမဂၢီအဖြဲ႔မ်ား၏ ေထာက္ခံ အားေပးမႈမ်ားမွာ အဓိကေနရာမွပါ၀င္ေပသည္။
ထိုသို႔သံဃာေတာ္မ်ား တိုင္းက်ိဳးျပည္က်ိဳးေဆာင္ရာ၌ ေရွ႕တန္းမွ တက္တက္ႂကြႂကြပါလာ ေအာင္ အဦးဆုံး ေဟာေျပာခဲ့ေသာ ဆရာေတာ္ကား ဦးဥတၱမပင္ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶ၏ စာေပက်မ္း ဂန္မ်ားကိုသာ သင္အံေလ့လာလွ်က္ တရားဘာ၀နာပြားမ်ားေနၾကကုန္ေသာ သံဃာေတာ္တို႔္ အေနျဖင့္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ ႏိုင္ငံတကာအေတြ႔အႀကဳံမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးေဟာေျပာခ်က္မ်ားကို လက္ဦးတြင္ နားမ၀င္ႏိုင္ခဲ့ၾကေပ။ ေနာင္ႏွစ္အတန္ငယ္ၾကာ ေသာအခါ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ၏ ႏိုင္ငံေရးတရားမ်ားမွာ စကားေ၀ါဟာရအရ မာေၾကာေသာ္ လည္း လက္ေတြ႔ အႏွစ္သာရအရ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာအတြက္ အမွန္ပင္ အက်ိဳးျပဳၾကာင္း သိျမင္လာၾက၍ ၀န္းရံေထာက္ခံ လာၾကသည္။
ထိုစဥ္က ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမႏွင့္ သူရိယသတင္းစာတို႔သည္ ၀ိုင္အမ္ဘီေအအသင္းကို ျပည္သူ တရပ္လုံး ေထာက္ခံအားေပးလာေအာင္ စိုက္လိုက္မတ္တတ္လႈံ႔ေဆာ္ေရးသာခဲ့သျဖင့္ အမ်ိဳးသား ေရးစိတ္ဓာတ္မ်ား တက္ႂကြလာခဲ့သည္။ ဦးဥတၱမ၏ ႐ိုးသားမႈ၊ ကိုယ္က်ိဳးမငဲ့မႈ၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူထုအက်ိဳးကိုသာ ေရွး႐ႈမႈတို႔ေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ကို စံထားကာ သံဃာအမ်ား ျမန္မာအသင္း ခ်ဳပ္ႀကီး၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္လာၾကသည္။ အစည္းအေ၀းမ်ား၊ ကြန္ဖရင့္မ်ားတြင္ သံဃာေတာ္မ်ား ပါ၀င္ေဆြးေႏြးေဟာေျပာလာၾကသည္။ သံဃာ့သမဂၢီအဖြဲ႔ မ်ား ဖြဲ႔စည္းကာ ႏိုင္င့ံအေရးအရာမ်ား၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လာၾကသည္။
အထက္တြင္ဆိုခဲ့သည့္အတိုင္း ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒုတိယဘုရင္ခံ ကရက္
ေဒါက္၏ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဆန္႔က်င္ကာ ၀ိုင္အမ္ဘီေအကို ေထာက္ခံလွ်က္ ဟုမၼ႐ူး ေတာင္းဆိုေဟာေျပာခဲ့သည္။ ဒိုင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တြင္ အမတ္ (၁၀၃) ေနရာ ရာထား ေသာ္လည္း (၇၉) ဦးသာ ေရြးေကာက္ခံျဖစ္သည္။ က်န္သူတို႔မွာ ဘုရင္ခံခန္႔ ဗ်ဴ႐ိုကရက္မ်ားျဖစ္သည္။ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ႏွင့္ ဗ်ဴ႐ိုကရက္တို႔ တြဲဖက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္
ျဖစ္သည္။ ဥပေဒျပဳ ေကာင္စီတြင္ အဆိုတခုတင္ရာ၌ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္တို႔ မဲအမ်ားစုရ၍ ႏိုင္ေသာ္လည္း ဘုရင္ခံ သေဘာမတူလွ်င္ (ဗီတို) ျဖင့္ ပယ္ခ်ခံရတတ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၂၂ ဇူလိုင္ (၁၅) (၁၆) ဂ်ဴဗလီေဟာအစည္းအေ၀းတြင္ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမက “ဒိုင္အာခီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သည္ ဗ်ဴ႐ိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖစ္သျဖင့္ ျပည္သူကို မတိုင္ပင္ဘဲ ဗ်ဴ႐ိုကရက္တို႔က စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ေသာစနစ္ျဖစ္သည္ဟုေေထာက္ျပခဲ့သည္။ ျပည္သူ႔ကိုယ္စား လွယ္(၇၉) ဦးသည္ အာဏာပါ၀ါမရွိေသာ႐ုပ္ျပလွည့္စားမႈသာျဖစ္သည္။ ျပည္သူကေသာတူ၍ ေဆာင္ရြက္ေလဟန္ပရိယာယ္ေဆာင္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒိုင္အာခီ ေရြးပြဲမ၀င္သင့္။ ဒိုင္အာခီ ေကာင္စီ၌ မပါသင့္။ ဒိုင္အာခီေကာင္စီ၀င္၍ ပူးသတ္ေရး လုပ္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္။ ဗ်ဴ႐ိုကရက္တုိ႔၏ ၾသဇာကိုမလြန္ဆန္ႏိုင္” စသည္ျဖင့္ ဆရာေတာ္က ရွင္းျပခဲ့သည္။ မွတ္သားအားတက္ဖြယ္ ဆရာေတာ္၏ မိန္႔ခြန္းမွ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္တခုမွာ ဤသို႔ျဖစ္သည္။
“ဟုမၼ႐ူးအတြက္ ႀကိဳးစားၾကရာမွာ ေၾကာက္လန္႔စိတ္ေတြ မထားၾကနဲ႔၊ ေၾကာက္ေမႊးပါရင္ ဇာဂနာနဲ႔ ႏုတ္ပစ္ၾကရမယ္။ ခိုးရမွာ၊ ဒိုင္အာခီေကာင္စီ ၀င္ရမွာသာေၾကာက္၊ ေက်းလက္က ဒကာေတြ သူႀကီးကို မေၾကာက္ၾကနဲ႔၊ သူႀကီးတင္မက ၿမိဳ႕အုပ္၀န္ေထာက္လည္းေၾကာက္ဖို႔မ လိုဘူး။ သူတို႔ထက္ ႀကီးတဲ့ ဘုရင္ခံဆိုတာလည္း ေၾကာက္စရာမရွိပါဘူး။ ကိုယ့့္ တိုင္ ျပည္ကို ကိုယ့္လူမ်ိဳး အုပ္ခ်ဳပ္ရေအာင္ ဘုရင္ခံနဲ႔ဗ်ဴ႐ုိကရက္ေတြကိုႏွင္ထုတ္ၾက ရမယ္။ ကရက္ေဒါက္ ထြက္သြားလို႔ ဥတၱမက ဂ်ဴဗလီမွ ထပ္ၿပီးအမိန္႔ေပးေနတယ္။”
ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမႏွင့္ ဂ်ီစီဘီေအေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဟုမၼ႐ူးကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပးရန္၊ သႆေမဓ လူခြန္ ဖ်က္သိမ္းေပးရန္၊ လယ္ယာေျမ အခြန္အေကာက္မ်ား ေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္၊ အဓိကထား၍ ေဟာေျပာေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ အဂၤလိပ္အစိုးရက ၁၉၃၀ ဆရာစံသူပုန္ ျဖစ္ေပၚရျခင္းကိစၥကို ျပန္လွန္သုံးသပ္ရာ၌ ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ၏ ေဟာေျပာခ်က္မ်ားကို အေၾကာင္းရင္း တခ်က္အျဖစ္ ထည့္သြင္းထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ကိုယ္က်ဳိးမငဲ့ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ိဳးလြတ္လပ္ေရးအတြက္ ပင္ပန္းဆင္းရဲမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးခံကာ ဆရာ ေတာ္သည္ ကိုလိုနီနယ္ခ်ဲ႕ အဂၤလိပ္အစိုးရအား ႏွလုံးရည္တိုက္ပြဲ ဆင္ခဲ့သည္။ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ဟန္႔တားမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးအၾကားမွ မိမိႏိုင္ငံသူႏိုင္ငံသားတို႔အား ႏိုင္ငံေရးအသိအျမင္က်ယ္ျပန္႔တိုး တက္ လာေစရန္ ေထာင္တန္းအက်ခံကာေဟာေျပာခဲ့သည့္မ်ိဳးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္လည္း ျဖစ္သည္။ ဆရာေတာ္သည္ ျမန္မာတို႔အားအေစာဆုံးႏိုင္ငံေရးမ်က္စိဖြင့္ေပးခဲ့သူတို႔အနက္ ေရွ႕ဆုံးတန္းမွ ပါ၀င္ခဲ့ေပသည္။ ‘ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမ’ သည္ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး စတင္သည့္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၉) ရက္ေန႔ သက္ေတာ္ (၆၀) ျပည့္ခ်ိန္တြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူခဲ့ေပသည္။
၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဘာသာျပန္စာေပအသင္းမွထုတ္ေ၀ေသာ “ႏွစ္ငါးဆယ္ ကမၻာ့ေရးရာ စာအုပ္”တြင္ “ဆရာေတာ္၏ ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားတို႔သည္ ‘အိပ္ေသာေယာက်ၤား ႏိုးေသာလားသို႔’ လြတ္လပ္ေရးလမ္းစကို ျမင္ၾကရ၏။ ဆရာေတာ္ကား ယခု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သားတို႔ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ အပိုင္ရ႐ွိခံစား စံစားေနရေသာ လြတ္လပ္ ေရး ဗိမာန္ႀကီးကို အစဦးစြာ ပႏၷက္ခ်ခဲ့ေသာ အာဇာနည္မ်ဳိးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးေပတည္း” ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္၍လည္း ဦးဥတၱမဆရာေတာ္၏ သမိုင္းႏွင့္ အာဇာနည္ဂုဏ္ပုဒ္တို႔ကို စစ္အာဏာရွင္ အဆက္ဆက္က မပ်က္ပ်က္ေအာင္ ဖ်က္ေနၾကေသာ္လည္း ပယ္ဖ်က္၍မရဘဲ ရွိေနျခင္းျဖစ္ေပသည္။
ဤေနရာ၌စာေရးသူသုံးသပ္မိသည္မွာျမန္မာႏူိင္ငံသားတုိ႔သည္အဂၤလိပ္လက္ေအာက္၌ႏွစ္ ေပါင္း(၁၀၀)ေက်ာ္သူ႔ကၽြန္အျဖစ္ေနခဲ႔ရပါသည္။ထုိသူ႔ကၽြန္ဘဝမွလြတ္ေျမာက္ေအာင္ဆရာ ေတာ္ဦးဥတၱမ၊ဦးဝိစာရ၊ဆရာႀကီးသခင္ကုိယ္ေတာ္မူိင္း၊ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းစတဲ႔ဝံသာႏုရကၡိတမ်ဳိးခ်စ္အာဇာနည္တုိ႔သည္အႀကမ္းနည္း၊အႏုနည္းနည္းမ်ဳိးစုံသုံး၍ရုန္းထြက္ခဲ႔ႀကေသာ ေႀကာင္႔အမ်ဳိးဘာသာမတိမ္ေကာပဲလြတ္လပ္ေရးကုိထုိက္ထုိက္တန္တန္ရရွိခဲ႔ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္၁၉၆၂သုိ႔ေရာက္ေသာအခါျမန္မာႏူိင္ငံ၏ကံႀကမၼာမွာဆုိးဝါးေသာအေျခအေနသုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ႔ပါသည္။သူ႔ကၽြန္ဘဝမွလြတ္လပ္ၿပီး(၁၄)ႏွစ္ႏွင္႔(၂)လခန္႔သာလြတ္လပ္တဲ႔ဒီမုိကေရစီအရသာကုိခံစားခဲ႔ရေသာျမန္မာႏူိင္ငံသည္၁၉၆၂ခုမတ္လ၂ရက္ေန႔တြင္ကုိယ္႔လူမ်ဳိးျခင္းစစ္ကၽြန္အျဖစ္အုပ္ခ်ဳပ္မည္႔ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဟုေခၚေသာပညာမဲ႔လူတန္းစားစစ္အာဏာရွင္လက္ ေအာက္သုိ႔က်ေရာက္ခဲ႔ရျပန္ပါသည္။ ေတာ္လုန္ေရးေကာင္စီဟူေသာဂုဏ္ပုဒ္ႏွင္႔အညီ ေတာ္သည္႔သူမ်ားကုိေခါင္းမလွန္ႏူိင္ေအာင္ဖိႏွိပ္ညွဥ္းဆဲျခင္း၊တမ်ဳိးသားလုံးအေရးကုိေရွးမရူပဲမိမိမိသားစု၊မိမိပါတီေနရာရေရးအတြက္တုိင္းျပည္ကုိုိႏွစ္ေပါင္း(၂၆)ႏွစ္ႀကာေအာင္ဆင္းရဲတြင္းဆဲြသြင္းခဲ႔ပါသည္။၁၉၈၈သုိ႔ေရာက္ေသာအခါထုိအခ်ိန္ကအုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာျမန္မာဆုိရွယ္လစ္အမည္ခံစစ္အာဏာရွင္အစုိးရသည္လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနေသာအႀကပ္အတည္းမ်ားကုိမေျဖရွင္း နူိင္ေတာ႔ပဲတုိင္းျပည္ကုိသူတုိ႔လုပ္တက္ေသာဥာဥ္အတုိင္းစစ္ေႀကျငာခဲ႔ေသာေႀကာင္႔ ေက်ာင္းသားမ်ားဦးေဆာင္ေသာရွစ္ေလးလုံးျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပုံႀကီးျဖစ္ပြားခဲ႔ပါသည္။ လက္နက္မဲ႔ျပည္သူမ်ားမွာလည္းအသက္ေပါင္းမ်ားစြာေပးဆပ္ခဲ႔သလုိေဒၚေအာင္ဆန္းစုႀကည္၊ဦးတင္ဦး၊ဦးဝင္းတင္အပါအဝင္လူထုေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ဦးခြန္ထြန္းဦးစေသာတုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ကုိမင္းကုိႏူိင္၊ကုိကုိႀကီး၊ကုိေ႒းႀကြယ္၊ကုိဂ်င္မီစေသာေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံခဲ႔ရသည္မွာ၁၉၈၈မွစ၍ယေန႔ထက္တုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာစစ္အာဏာရွင္ လက္သစ္နအဖလက္ေအာက္၌ျဖစ္ပါသည္။ယေန႔ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလုံးရင္ဆုိင္ေနရေသာဒုကၡမွာလက္ရွိႀကံဳေတြ႔ေနရေသာစစ္ကၽြန္ဘဝမွလြတ္ေျမာက္ေရးျဖစ္၏။ ယေန႔ဒုတိယလြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲတြင္ပါ၀င္ဆင္ႏႊဲေနၾကေသာလူငယ္မ်ိဳးဆက္သစ္တို႔အေန ျဖင့္ဆရာေတာ္ဦးဥတၱမ၏ အာဇာနည္စိတ္ဓာတ္ကို စံနမူယူ၍ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဖ်က္ သိမ္းေရးကို ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ၾကမည္ဆိုလွ်င္ ဆရာေတာ္၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို မေမ့မေလ်ာ့ ေၾကာင္းျပသရာေရာက္မည္ဟုထင္ျမင္ယူဆမိေသာေႀကာင္႔ဤေဆာင္ပါးကုိတင္ျပလုိက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
(မွတ္ခ်က္) ဇင္လင္းေရးသားေသာ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးဗိမာန္ကို ပႏၷက္ခ်ခဲ့သူ အာဇာနည္
မ်ဳိးခ်စ္ပုဂၢိဳလ္ေဆာင္းပါးကုိအဓိကကုိးကား၍ ဇာတိမာန္ထက္သန္ေရးအတြက္တင္ျပပါသည္။
က်မ္းကိုးစာရင္း
(၁) ၀ံသာႏုအေရးေတာ္ပံုသမိုင္း (၁၉၀၆-၁၉၃၆)
သခင္ဘေမာင္၊ တသတ္တာစာေပ၊ ၁၉၇၅၊ ဇန္န၀ါရီ
(၂) ဂ်ဴဗလီေဟာျမင္ကြင္း၊ တိုက္စိုး၊ ခ်င္းတြင္းစာေပ၊ ၁၉၇၈ ၾသဂုတ္လ။
(၃) ျမန္မာႏိုင္ငံအလုပ္သမားလႈပ္ရွားမႈသမိုင္း၊ သခင္လြင္၊ ပုဂံစာအုပ္တိုက္၊ ၁၉၆၈ ေမလ။
(၄) ကိုလိုနီေခတ္ ျမန္မာ့သမိုင္းအဘိဓာန္၊ ျမဟန္၊ မိုးမင္းစာေပ၊ ၁၉၈၁။